Het ontstaan van de belangrijkste instellingen van de EU

De Europese Unie (EU) heeft een aantal belangrijke instellingen opgericht om zijn taken en bevoegdheden uit te oefenen. Een instituut zoals het Europees Parlement bijvoorbeeld kan de lidstaten regels opleggen. Andere instellingen zien erop toe, dat EU-recht correct wordt toegepast en gehandhaafd. Hoe een en ander in elkaar steekt, is nogal ingewikkeld en verdient een toelichting.

Het ontstaan van de Europese Unie

De landen binnen Europa zijn al decennia bezig om de onderlinge samenwerking tussen de betrokken landen te stroomlijnen. Zo hebben Europese landen lang geleden een aantal verdragen (zoals het Verdrag van Rome en het Verdrag van Parijs oftewel het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal) onderling afgesloten. Een ander voorbeeld is het Verdrag tot oprichting van de Europese Economische Gemeenschap (EEG), dat in 1958 een feit werd. De EEG is de voorloper van de huidige Europese Unie.

Waarom een verenigde Europa?

Het ontstaansrecht van de Europese Unie heeft diverse redenen. Een blok landen kan een flinke statement maken tijdens het onderhandelen met andere wereldmachten. Verder is binnen een verenigd Europa veel voordeel uit de onderlinge samenwerking op allerlei gebied te behalen, zoals op het terrein van de landbouw, de economie of het transport. Met het Verdrag van Maastricht in 1992 (het EU-verdrag) werd de EEG vervangen door de Europese Gemeenschap.

Het latere Verdrag van Lissabon uit 2009 maakte een einde aan de Europese Gemeenschap als zodanig. Zijn 'opvolger' - de Europese Unie - kreeg met het Verdrag van Lissabon iets nieuws, namelijk rechtspersoonlijkheid. Rechtspersoonlijkheid betekent dat de EU namens de lidstaten allerlei rechtshandelingen mag verrichten, zoals het sluiten van verdragen. Dat is een ver strekkende bevoegdheid. Het Verdrag van Lissabon is in feite een aaneenschakeling van wijzigingen van het Verdrag van Rome en Maastricht. Het EU als zodanog met al zijn instellingen is gegrondvest op deze en nog andere verdragen.

EU-instellingen

Deze afgesloten verdragen vormen de basis voor ale wettelijke bevoegdheden en taken van de EU instellingen. Deze instellingen hebben taken en bevoegdheden die zich spiegelen aan de nationale situatie. Diverse belangrijke instanties zijn:

• het Europees Parlement;
• de Europese Raad;
• Het Hof van Justitie van de EU
• het Gerecht
• de Europese Ombudsman